กระดอม

สมุนไพร
กระดอม
ข้อมูลสมุนไพร กระดอม รายละเอียด ชื่อตามท้องถิ่นของ กระดอม, ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ ของ กระดอม, สรรพคุณทางยาของ กระดอม และอื่นๆ....

กระดอม

ชื่อเครื่องยา	กระดอม
ชื่ออื่นๆของเครื่องยา	ลูกกระดอม
ได้จาก	ผลอ่อนกระดอม
ชื่อพืชที่ให้เครื่องยา	กระดอม
ชื่ออื่น(ของพืชที่ให้เครื่องยา)	ขี้กาดง ขี้กาน้อย(สระบุรี) ขี้กาเหลี่ยม (ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ) ขี้กาลาย (นครราชสีมา) ผักแคบป่า (น่าน) มะนอยจา (ภาคเหนือ) มะนอยหก มะนอยหกฟ้า (แม่ฮ่องสอน) ผักขาว (เชียงใหม่) ดอม (นครศรีธรรมราช)
ชื่อวิทยาศาสตร์	Gymnopetalum chinensis (Lour.) Merr.
ชื่อพ้อง	Gymnopetalum cochinchinense
ชื่อวงศ์	Cucurbitaceae

ลักษณะภายนอกของเครื่องยา:
ผลอ่อนแห้งสีน้ำตาล มีลักษณะภายนอกเป็นผลรูปคล้ายกระสวยหรือรูปรี แหลมหัวท้าย ยาวประมาณ 6 มิลลิเมตร เส้นรอบวง 5-7 เซนติเมตร ผิวสาก มีสัน 10 สัน มีเนื้อสีน้ำตาล เมล็ดรูปรี ยาวประมาณ 6 มิลลิเมตร มีจำนวนมาก เป็นริ้ว ๆ สีน้ำตาลไหม้ มีกลิ่นฉุน

เครื่องยา ลูกกระดอม

ลักษณะทางกายภาพและเคมีที่ดี:
           ปริมาณความชื้นไม่เกิน 10% ปริมาณเถ้ารวมไม่เกิน 10% ปริมาณเถ้าที่ไม่ละลายในกรดไม่เกิน 1% และปริมาณสารสกัดเฮกเซน แอลกอฮอล์ และน้ำ ประมาณ 8, 7 และ 26% w/w ตามลำดับ

สรรพคุณ:
           ตำรายาไทย: น้ำต้ม เมล็ด รับประมานเป็นยาลดไข้ แก้พิษสำแลง เป็นยาถอนพิษจากการกินผลไม้ที่เป็นพิษบางชนิด ถอนพิษจากพืชพิษ ขับน้ำลาย ช่วยย่อยอาหาร ขับน้ำดี บำรุงธาตุ รักษาโรคในการแท้งลูก ผล บำรุงน้ำดี ผลอ่อน รสขม บำรุงน้ำดี แก้ดีแห้ง ดีฝ่อ คลั่งเพ้อ คุ้มดีคุ้มร้าย เจริญอาหาร แก้สะอึก ดับพิษโลหิต บำรุงมดลูก แก้ไข้ รักษามดลูกหลังการแท้ง หรือการคลอดบุตร แก้มดลูกอักเสบ ถอนพิษผิดสำแดง ต้มน้ำดื่ม บำรุงโลหิต ทั้งห้าส่วน (ราก ลำต้น ใบ ดอก ผล)บำรุงธาตุ เจริญอาหาร ถอนพิษผิดสำแดง แก้ไข้กลับไข้ซ้ำ รักษามดลูกหลังจากการคลอดบุตร เจริญอาหาร บำรุงน้ำดี บำรุงน้ำนม แก้ไข้ แก้ไข้จับสั่น ดับพิษร้อน
           ตำรายาพื้นบ้านอีสาน: ใช้ ผล ต้มน้ำดื่ม บำรุงโลหิต เป็นส่วนประกอบในตำรับยาหอมนวโกฐ, ยาหอมอินทจักร์ และตำรับยาแก้ไข้จันทน์ลีลา

ข้อควรระวัง:
           ผลอ่อนกินได้ ผลแก่และผลสุกมีพิษห้ามรับประทาน

รูปแบบและขนาดวิธีใช้ยา:
           แก้ไข้ ใช้ผลแห้งครั้งละ 15-16 ผล หรือหนักประมาณ 10 กรัม ต้มกับน้ำพอประมาณ เคี่ยวให้เหลือ 1 ใน 3 เอาน้ำดื่ม ก่อนอาหารเช้า และเย็น หรือเวลามีอาการ

องค์ประกอบทางเคมี:
           สารขม: cucurbitane monodesmodidic diglyceride
           สารกลุ่มอื่นๆ: neolignan, nucleic acids, terpenoids, cerebroside, fatty acids และสารกลุ่ม phenolic

การศึกษาทางเภสัชวิทยา:
           ยับยั้งการจับตัวของเกล็ดเลือด ทำให้กล้ามเนื้อเรียบหดตัว

การศึกษาทางพิษวิทยา:
           เมื่อฉีดเข้าใต้ผิวหนัง หรือป้อนสารสกัดผลแห้งด้วยแอลกอฮอล์:น้ำ (1:1) ในขนาด 10 กรัม/กิโลกรัม แก่หนูถีบจักร ไม่พบพิษ

ข้อมูลอ้างอิงจาก : ฐานข้อมูลเครื่องยาสมุนไพร คณะเภชัยศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี

สมุนไพรอื่นๆ

ข้อมูลเพิ่มเติม
สมุนไพร
กระดอม

ข้อมูล กระดอม จากสารานุกรมวิกิพีเดีย

กระดอม การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์ อาณาจักร: Plantae หมวด: Angiosperms ชั้น: Eudicots ชั้นย่อย: Rosids อันดับ: Cucurbitales วงศ์: Cucurbitaceae วงศ์ย่อย: Cucurbitoideae เผ่า: Trichosantheae เผ่าย่อย: Trichosanthinae สกุล: Gymnopetalum สปีชีส์: G. chinensis ชื่อทวินาม Gymnopetalum chinensis ชื่อพ้อง Gymnopetalum cochinchinense (Lour.) Kurz กระดอม (ชื่อวิทยาศาสตร์: Gymnopetalum chinensis (Lour.) Merr. หรือ Gymnopetalum cochinchinense (Lour.) Kurz) เป็นพืชชนิดหนึ่งในสกุล Gymnopetalum ซึ่งจัดอยู่ในวงศ์แตง (Cucurbitaceae) มีลักษณะเป็นไม้เลื้อย กระดอมสามารถนำมาใช้เป็นสมุนไพรอันปรากฏในตำรับตำรายาโบราณของไทย โดยเฉพาะส่วนของเมล็ด ต้นกระดอมขึ้นอยู่ทั่วไปตามที่รกร้าง มีถิ่นกระจายพันธุ์ในแถบประเทศอินเดีย ศรีลังกา พม่า ภูมิภาคอินโดจีน และมาเลเซีย ส่วนในประเทศไทยพบได้ทั่วทุกภาค[1][2] ลักษณะ

ส่วนต่าง ๆ ของต้นกระดอมมีลักษณะดังต่อไปนี้[1] ลำต้น เป็นไม้เถา ลำต้นเป็นร่อง มีมือเกาะ (tendril) ใบ เป็นใบเดี่ยว เรียงสลับ มีรูปร่างต่าง ๆ กัน ตั้งแต่รูปไตจนถึงรูปสามเหลี่ยม ห้าเหลี่ยม หรือเป็นแฉก กว้าง 3–10 ซม. ยาว 4–10 ซม. โคนเว้าลึกเป็นรูปหัวใจ โคนใบเว้าลึกเป็นรูปหัวใจ สากคายทั้งด้านบน และด้านล่าง ดอก ดอกแยกเพศ อยู่บนต้นเดียวกัน ใบประดับยาว 1.5–2 ซม. ขอบจักเป็นแฉกลึกแหลม ดอกเพศผู้ออกเป็นช่อ ก้านช่อยาว 7–15 ซม. กลีบเลี้ยงติดกันเป็นหลอดยาว ปลายแยกเป็นแฉกรูปใบหอก 5 แฉก มีขนเป็นมันเลื่อม กลีบดอก 5 กลีบ สีขาว โคนติดกันเล็กน้อย เกสรผู้ 3 อัน ดอกเพศเมียออกเดี่ยว ๆ กลีบเลี้ยง และกลีบดอกมีลักษณะเหมือนดอกเพศผู้ รังไข่มีช่อเดียว ยอดเกสรเพศเมียแยกเป็น 3 แฉก ผล เมื่อสุกสีแดงอมส้ม รูปไข่แกมรูปขอบขนาน ลักษณะคล้ายกระสวยหรือรูปรีแหลมหัวท้าย ยาว 4–5 ซม. ผิวสาก มีสัน 10 สัน เนื้อสีเขียว ผลอ่อนแห้งแล้วเป็นสีน้ำตาล ผลอ่อนกินได้ ผลแก่และผลสุกมีพิษห้ามรับประทาน เมล็ด เป็นรูปรี กว้างประมาณ 3 มม. กว้างประมาณ 3 มม. ยาวประมาณ 6 มม. มีจำนวนมาก สรรพคุณทางยา

กระดอมเป็นพืชสมุนไพร ตำรายาไทยใช้น้ำต้ม เมล็ด รับประทานเป็นยาลดไข้ แก้พิษสำแลง เป็นยาถอนพิษจากการกินผลไม้ที่เป็นพิษบางชนิด ขับน้ำลาย ช่วยย่อยอาหาร ขับน้ำดี บำรุงธาตุ ผล บำรุงน้ำดี ผลอ่อน รสขม บำรุงน้ำดี แก้ดีแห้ง ดีฝ่อ คลั่งเพ้อ เจริญอาหาร แก้สะอึก ดับพิษโลหิต บำรุงมดลูก แก้ไข้ รักษามดลูกหลังการแท้ง หรือการคลอดบุตร แก้มดลูกอักเสบ ถอนพิษผิดสำแดง ต้มน้ำดื่ม บำรุงโลหิต ทั้งห้าส่วน บำรุงธาตุ เจริญอาหาร ถอนพิษผิดสำแดง รักษามดลูกหลังจากการคลอดบุตร เจริญอาหาร บำรุงน้ำดี บำรุงน้ำนม แก้ไข้ แก้ไข้จับสั่น ดับพิษร้อน เป็นส่วนประกอบของตำรับยาหอมนวโกฐ ยาหอมอินทจักร์ และตำรับยาแก้ไข้จันทน์ลีลา[2] ชื่อท้องถิ่น

กระดอมมีชื่อเรียกแตกต่างกันไปตามพื้นที่[2] ได้แก่ ขี้กาดง, ขี้กาน้อย (สระบุรี) ขี้กาเหลี่ยม (ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ) ขี้กาลาย (นครราชสีมา) ผักแคบป่า (น่าน) มะนอยจา,มะนอยออมแอม (ภาคเหนือ) มะนอยหก, มะนอยหกฟ้า (แม่ฮ่องสอน) ผักขาว (เชียงใหม่) ดอม (นครศรีธรรมราช) อ้างอิง

↑ 1.0 1.1 ราชบัณฑิตยสถาน. 2538. อนุกรมวิธานพืช อักษร ก. กรุงเทพมหานคร: เพื่อนพิมพ์. ↑ 2.0 2.1 2.2 กระดอม ฐานข้อมูลเครื่องยาสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี. เข้าถึงจาก "https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=กระดอม&oldid=8588989"
.

สมุนไพรอื่นๆ

196

ชะเอมเทศ
ชะเอมเทศ ชื่อเครื่องยาชะเอมเทศ ชื่ออื่นๆของเครื่องยา ได้จากราก และลำต้นใต้ดิน ชื่อพืชที่ให้เครื่องยาชะเอมเทศ ชื่ออื่น(ของพืชที่ให้เครื่องยา)ชะเอมจีน (ทั่วไป), กำเช้า (จีน) ชื่อวิทยาศาสตร์Glycyrrhiza glabra L. ชื่อพ้องGlycyrrhiza brachycarpa Boiss., G. glandulifera Waldst. & Kit., G. hirsuta Pall., G. pallida Boiss. & Noe, G. pallida Boiss., G. violacea ชื่อวงศ์Leguminosae ลักษณะภายนอกของเครื่องยา: &...

น้อยหน่า
น้อยหน่า ชื่อเครื่องยาน้อยหน่า ชื่ออื่นๆของเครื่องยา ได้จากเมล็ดจากผลสุก ชื่อพืชที่ให้เครื่องยาน้อยหน่า ชื่ออื่น(ของพืชที่ให้เครื่องยา)เตียบ น้อยแน่ มะนอแน่ มะแน่ มะออจ้า มะโอจ่า ลาหนัง หมักเขียบ ลาหนัง ชื่อวิทยาศาสตร์Annona squamosa L. ชื่อพ้อง ชื่อวงศ์Annonaceae ลักษณะภายนอกของเครื่องยา: เมล็ดรูปไข่หรือรูปรี แข็ง สีดำ หรือน้ำตาลเข้ม เป็นมัน ขนาดกว้าง 3-6 มม. ยาว 1 ซม. ในผลหนึ่งมีประมาณ ...

ปลาไหลเผือก
ปลาไหลเผือก ชื่อเครื่องยาปลาไหลเผือก ชื่ออื่นๆของเครื่องยา ได้จากราก ชื่อพืชที่ให้เครื่องยาปลาไหลเผือก ชื่ออื่น(ของพืชที่ให้เครื่องยา)กรุงบาดาล (สุราษฎร์ธานี); คะนาง, ชะนาง (ตราด); ตรึงบาดาล (ปัตตานี); ตุงสอ, แฮพันชั้น (ภาคเหนือ); เพียก (ภาคใต้); หยิกบ่อถองหรือหยิกไม่ถึง, เอียนด่อน (ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ); ไหลเผือก (ตรัง);หมุนขึ้น ชื่อวิทยาศาสตร์Eurycoma longifolia Jack ชื่อพ้องEurycoma latifolia Ridl., Eurycoma longifolia var. cochinchinensis Pierre, Eurycoma merguen...

คำเงาะ
คำเงาะ ชื่อเครื่องยาคำเงาะ ชื่ออื่นๆของเครื่องยา ได้จากเมล็ด ชื่อพืชที่ให้เครื่องยาคำเงาะ ชื่ออื่น(ของพืชที่ให้เครื่องยา)คำแสด คำแงะ คำไทย คำยง มะกายหยุม ชาตี จำปู้ หมักซิตี ส้มปู้ ส้มบู๊ คำแฝด ดอกชาด แสด หมากมอง ชื่อวิทยาศาสตร์Bixa orellana L. ชื่อพ้องBixa americana Poir., B. katangensis Delpierre, B. odorata Ruiz & Pav. ex G.Do, B. purpurea Sweet, B. upatensis Ram.Goyena, Orellana americana ชื่อวงศ์Bixaceae ลักษณะภายนอกของเครื่องยา: ...

177

กุ่มบก
กุ่มบก ชื่อเครื่องยากุ่มบก ชื่ออื่นๆของเครื่องยา ได้จากเปลือกต้น ชื่อพืชที่ให้เครื่องยากุ่มบก ชื่ออื่น(ของพืชที่ให้เครื่องยา)ผักก่าม (อีสาน) กุ่ม ผักกุ่ม ชื่อวิทยาศาสตร์Crateva adansonii DC. ชื่อพ้องCrateva guineensis Schumach. & Thonn., Crateva laeta ชื่อวงศ์Capparaceae ลักษณะภายนอกของเครื่องยา: เปลือกต้นสีเทา หรือสีน้ำตาลอ่อน ค่อนข้างเรียบ หรือมีรอยแตกตามขวาง ผิวเปลือกด้านในสีขาวนวลหรือออ...

พริกไทยดำ
พริกไทยดำ ชื่อเครื่องยาพริกไทยดำ ชื่ออื่นๆของเครื่องยา ได้จากผลแห้งแก่จัดแต่ยังไม่สุกทั้งเปลือก ชื่อพืชที่ให้เครื่องยาพริกไทย ชื่ออื่น(ของพืชที่ให้เครื่องยา)พริกน้อย ชื่อวิทยาศาสตร์Piper nigrum L. ชื่อพ้อง- ชื่อวงศ์Piperaceae ลักษณะภายนอกของเครื่องยา: ผลรูปกลม ผลแห้งมีผิวสีดำ ผิวนอกหยาบ มีรอยย่น ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางราว 4-6 มม. เปลือกนอกสีน้ำตาลเข้มออกดำ มีรอยย่นคล้ายร่างแห ที่ขั้วมีรอยก้...

เจตพังคี
เจตพังคี ชื่อเครื่องยาเจตพังคี ชื่ออื่นๆของเครื่องยา ได้จากราก ชื่อพืชที่ให้เครื่องยาเจตพังคี ชื่ออื่น(ของพืชที่ให้เครื่องยา)ใบหลังขาว (กลาง) เปล้าน้ำเงิน (ใต้) ตองตาพราน (สระบุรี); ตะเกีย เปล้าเงิน หนาดตะกั่ว (นครราชสีมา) มนเขา (สุราษฎร์ธานี) สมี (ประจวบคีรีขันธ์) ปานดง พังคี ปานดงเหลือง ชื่อวิทยาศาสตร์Cladogynos orientalis Zipp.ex Span., Croton crassifolius Giesel. ชื่อพ้อง ชื่อวงศ์Euphorbiaceae ลักษณะภายนอกของเครื่องยา: ...

147

หอยแครง
หอยแครง ชื่อเครื่องยาหอยแครง ชื่ออื่นๆของเครื่องยา ได้จากเปลือกหอยแครง ชื่อพืชที่ให้เครื่องยา ชื่ออื่น(ของพืชที่ให้เครื่องยา) ชื่อวิทยาศาสตร์Anadara granosa Schenk et Reinhart. ชื่อพ้อง ชื่อวงศ์Arcidae ลักษณะภายนอกของเครื่องยา: ไม่มีข้อมูลเป็นหอยปากคู่ขนาดเล็ก ยาวประมาณ 6 เซนติเมตร ลักษณะค่อนข้างกลม เปลือกหนา ด้านนอกของเปลือกเป็นเส้นโค้งด้านละ 2...

โกฐจุฬาลัมพา
โกฐจุฬาลัมพา ชื่อเครื่องยาโกฐจุฬาลัมพา ชื่ออื่นๆของเครื่องยา ได้จากใบและเรือนยอด(ที่มีดอก)แห้ง ชื่อพืชที่ให้เครื่องยาโกฐจุฬาลัมพา ชื่ออื่น(ของพืชที่ให้เครื่องยา)โกฐจุฬาลัมพาจีน, โกฐจุฬา, ชิงเฮา, ชิงฮาว, แชเฮา ชื่อวิทยาศาสตร์Artemisia annua L. ชื่อพ้องArtemisia chamomilla C.Winkl. ชื่อวงศ์Compositae ลักษณะภายนอกของเครื่องยา: ประกอบด้วยส่วนของลำต้น ใบ และดอก ลำต้นมีลักษณะเป็นรูปทรงกระบอก...