ผักกระโฉม

สมุนไพร
ผักกระโฉม
ข้อมูลสมุนไพร ผักกระโฉม รายละเอียด ชื่อตามท้องถิ่นของ ผักกระโฉม, ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ ของ ผักกระโฉม, สรรพคุณทางยาของ ผักกระโฉม และอื่นๆ....

ผักกระโฉม

ชื่อเครื่องยา	ผักกระโฉม
ชื่ออื่นๆของเครื่องยา
ได้จาก	ใบ
ชื่อพืชที่ให้เครื่องยา	ผักกระโฉม
ชื่ออื่น(ของพืชที่ให้เครื่องยา)	อ้มกบ ผักกะโสม ราน้ำ
ชื่อวิทยาศาสตร์	Limnophila rugosa (Roth) Merr.
ชื่อพ้อง	Herpestis rugosa
ชื่อวงศ์	Plantaginaceae

ลักษณะภายนอกของเครื่องยา:

ผิวใบเกลี้ยงหรือมีขนหยาบแข็ง แผ่นใบรูปไข่ถึงรูปขอบขนานแกมรูปไข่ กว้าง 0.8-4.5 เซนติเมตร ยาว 2-8 เซนติเมตร โคนใบเป็นครีบถึงก้านใบ มีกลิ่นหอม ลำต้นอ้วนสั้น สูง 15-40 เซนติเมตร

เครื่องยา ผักกระโฉม

ลักษณะทางกายภาพและเคมีที่ดี:

ไม่มีข้อมูล

สรรพคุณ:

ตำรายาไทยใบและต้น รสหอมเย็นกระทุ้งพิษ ขับพิษไข้หัว จำพวก เหือด หัด สุกใส ดำแดง ฝีดาษ และระงับความร้อน ผสมในยาเขียว ขับเสมหะ แก้แน่นหน้าอก แก้ไอ แก้แน่นท้อง ปวดท้อง ลดการบวมน้ำ เจริญอาหาร ขับปัสสาวะ ตำพอกรักษาบาดแผล

บัญชียาจากสมุนไพร: ที่มีการใช้ตามองค์ความรู้ดั้งเดิม ตามประกาศ คณะกรรมการแห่งชาติด้านยา ระบุการใช้ใบผักกระโฉม ร่วมกับสมุนไพรอื่นๆ ใน “ตำรับยาเขียวหอม” สรรพคุณ บรรเทาอาการไข้ ร้อนในกระหายน้ำ แก้พิษหัด พิษอีสุกอีใส (บรรเทาอาการไข้จากหัด และอีสุกอีใส)

รูปแบบและขนาดวิธีใช้ยา:

ไม่มีข้อมูล

องค์ประกอบทางเคมี:

ไม่มีข้อมูล

การศึกษาทางเภสัชวิทยา:

ฤทธิ์กระตุ้นภูมิคุ้มกัน

การทดสอบฤทธิ์กระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันในหลอดทดลอง ของสารสกัดใบผักกระโฉมต่อการเพิ่มจำนวนของลิมโฟไซต์ที่ได้จากม้ามหนูขาวเพศผู้ สายพันธุ์วิสต้าร์ และขบวนการฟาโกไซโทซิสโดยเซลล์เพาะเลี้ยงมาโครฟาจ ชนิด J774A.1 (ขบวนการจับกินเชื้อโรคหรือสิ่งแปลกปลอม)และดูผลของสารสกัดต่อการผลิตไซโตไคน์ จากผลการทดลองพบว่าสารสกัดผักกระโฉม ที่ความเข้มข้น 12.5 ไมโครกรัมต่อมิลลิลิตร มีผลต่อการเพิ่มจำนวนของลิมโฟไซต์ (เซลล์เม็ดเลือดขาว) การทดสอบสารสกัดหยาบของผักกระโฉมพบว่า สามารถกระตุ้นการเพิ่มจำนวนของลิมโฟไซต์ได้ดี โดยที่ไม่มีผลต่อการกระตุ้นฟาโกไซโทซิส นอกจากนี้ยังสามารถเหนี่ยวนำให้เซลล์มาโครฟาจ หลั่ง IL-12 ได้มากด้วย การศึกษานี้ได้ให้ข้อมูลเบื้องต้นเกี่ยวกับผลของสารสกัดผักกระโฉม ต่อการกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกัน ซึ่งอาจมีประโยชน์สำหรับใช้กระตุ้นภูมิคุ้มกันในการรักษาโรคเอดส์ โรคติดเชื้อ และโรคมะเร็ง เป็นต้น (Boonarkart, 2003)

ฤทธิ์ยับยั้งเชื้อแบคทีเรียและเชื้อรา

การศึกษาฤทธิ์ในการยับยั้งเชื้อแบคทีเรียของสารสกัดเมทานอล จากใบของผักกระโฉม ในขนาด 5, 25, 50, 100 และ 250 μg/ml โดยใช้เทคนิค agar cup method โดยใช้สารสกัดขนาด 5, 25, 50, 100, 250 ไมโครกรัม/มิลลิลิตร ทำการทดสอบฤทธิ์ต่อเชื้อแบคทีเรียก่อโรคในมนุษย์ ได้แก่ เชื้อแกรมบวกสองชนิดคือ Staphylococcus aureus (MTCC 96), Streptococcus pyogenes (MTCC 442) เชื้อแกรมลบสองชนิด คือ Escherichia coli (MTCC 443), Pseudomonas aeruginosa (MTCC 424) และเชื้อรา ได้แก่ Aspergillus niger (MTCC 282), Aspergillus clavatus (MTCC 1323) และ Candida albicans (MTCC 227) วัดขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางของการยับยั้งเชื้อ (zone of inhibition) ผลการทดลองพบว่าฤทธิ์ในการยับยั้งเชื้อแบคทีเรีย และเชื้อรา จะเพิ่มขึ้นตามขนาดยาแบบแปรผันเป็นเส้นตรง เมื่อเปรียบเทียบกับยามาตรฐาน โดยขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางของการยับยั้งเชื้อแบคทีเรียโดยรวม เท่ากับ 11-20 มิลลิเมตร และในเชื้อราโดยรวม เท่ากับ13-19 มิลลิเมตร สารสกัดขนาด 25, 50, 100, 250 μg/ml พบขนาดของเส้นผ่านศูนย์กลางของการยับยั้งเชื้อ (12, 15, 16, 17 มิลลิเมตร) ต่อเชื้อ E. coli, (13, 14, 15, 17 มิลลิเมตร) ต่อเชื้อ P. aeruginosa, (13, 16, 17, 19 มิลลิเมตร) ต่อเชื้อ S. aureus, (12, 13, 16, 18 มิลลิเมตร) ต่อเชื้อ S. pyrogenes, (13, 14, 17, 19 มิลลิเมตร) ต่อเชื้อ A. niger และ(12,14, 17, 18 มิลลิเมตร) ต่อเชื้อ C. albicans, (14, 15, 19, 21 มิลลิเมตร) ต่อเชื้อ A. clavatus (Acharya, et al., 2014)

การศึกษาทางคลินิก:

ไม่มีข้อมูล

การศึกษาทางพิษวิทยา:

การทดสอบพิษเฉียบพลันของสารสกัดทั้งต้นด้วยเอทานอล 50% โดยให้หนูกินในขนาด 16 กรัมต่อน้ำหนักตัว 1 กิโลกรัม (LD₅₀>32) และให้โดยการฉีด (LD₅₀=12.7) เข้าใต้ผิวหนังหนู ตรวจไม่พบอาการเป็นพิษ (กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์, 2546)

เอกสารอ้างอิง:

1. กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข. 2546. ประมวลผลงานวิจัยด้านพิษวิทยา ของสถาบันวิจัยสมุนไพร เล่ม 1.โรงพิมพ์การศาสนา:กรุงเทพมหานคร.

2. Boonarkart C. Immunostimulation of some Thai medicinal plant extracts. Master of Science in Biomedicinal Chemistry. Bangkok. Chulalongkorn University; 2003.

3. Acharya R, Padiya RH, Patel ED, Harisha CR, Shukla VJ. Microbial evaluation of Limnophila rugosa Roth. (Merr) leaf. Ayu. 2014;35(2):207-210.

ข้อมูลตำรับยาเขียวหอม : www.thai-remedy.com

ข้อมูลอ้างอิงจาก : ฐานข้อมูลเครื่องยาสมุนไพร คณะเภชัยศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี

สมุนไพรอื่นๆ

ผักกระโฉม

ข้อมูลสมุนไพร ผักกระโฉม รายละเอียด ชื่อตามท้องถิ่นของ ผักกระโฉม, ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ ของ ผักกระโฉม, สรรพคุณทางยาของ ผักกระโฉม และอื่นๆ...

ผักกระโฉม

สมุนไพรอื่นๆ

ชะเอมไทย
ชะเอมไทย ชื่อเครื่องยาชะเอมไทย ชื่ออื่นๆของเครื่องยา ได้จากเถา เนื้อไม้ ชื่อพืชที่ให้เครื่องยาชะเอมไทย ชื่ออื่น(ของพืชที่ให้เครื่องยา)ชะเอมป่า(กลาง) ตาลอ้อย(ตราด) ส้มป่อยหวาน(พายัพ) อ้อยช้าง(สงขลา) นราธิวาส อ้อยสามสวน (อุบลราชธานี) กอกกั๋น ย่านงาย ชื่อวิทยาศาสตร์Albizia myriophylla Benth. ชื่อพ้อง ชื่อวงศ์Leguminosae ลักษณะภายนอกของเครื่องยา: เถา มีตุ่มหนามด้านๆขนาดเล็กตามลำต้นและกิ่งก้า...

143

หมาก
หมาก ชื่อเครื่องยาหมาก ชื่ออื่นๆของเครื่องยาหมากเมีย ได้จากเมล็ด ชื่อพืชที่ให้เครื่องยาหมาก ชื่ออื่น(ของพืชที่ให้เครื่องยา)หมากเมีย มะ เค็ด สะลา พลา ปีแน สีซะ ชื่อวิทยาศาสตร์Areca catechu L. ชื่อพ้อง ชื่อวงศ์Palmae ลักษณะภายนอกของเครื่องยา: ผลรูปไข่หรือรูปกระสวย กว้างประมาณ 5 ซม. ยาวประมาณ 7 ซม. ภายในมีเมล็ดเดียว หมากดิบหรือหมากสด เปลือกผลมีสีเขียวเข้มและเมล็ดนิ่มถึงค่อนข้างแข็ง หมากแห้ง ...

กล้วยดิบ
กล้วยดิบ ชื่อเครื่องยากล้วยดิบ ชื่ออื่นๆของเครื่องยา ได้จากผลกล้วยห่ามหรือดิบ ชื่อพืชที่ให้เครื่องยากล้วยน้ำว้า หรือกล้วยไข่ กล้วยตีบ กล้วยหักมุก ชื่ออื่น(ของพืชที่ให้เครื่องยา) ชื่อวิทยาศาสตร์Musa sapientum Linn. ชื่อพ้อง ชื่อวงศ์Musaceae ลักษณะภายนอกของเครื่องยา: ผลดิบ เนื้อสีขาว เมื่อหั่น ฝานตากแดด ให้แห้ง แล้วบดเป็นผง เครื่องยา กล้วยดิบ ...

ตูมกา
ตูมกา ชื่อเครื่องยาตูมกา ชื่ออื่นๆของเครื่องยาโกฐกะกลิ้ง ได้จากเมล็ด ชื่อพืชที่ให้เครื่องยาแสลงใจ ชื่ออื่น(ของพืชที่ให้เครื่องยา)ตูมกาขาว ขี้กา (ตะวันออกเฉียงเหนือ) มะติ่ง มะติ่งต้น มะติ่งหมาก (เหนือ) แสงเบื่อ แสลงเบื่อ แสลงโทน แสลงทม ตูมกาต้น ตึ่ง ตึ่งต้น เม็ดกะจี้ กระดุมสุนัข ถั่วพิษ กระดุมผู้สั่น ชื่อวิทยาศาสตร์Strychnos nux-blanda A.W. Hill ชื่อพ้อง ชื่อวงศ์Strychnaceae ลักษณะภายนอกของเครื่องยา: &...

โกฐเขมา
โกฐเขมา ชื่อเครื่องยาโกฐเขมา ชื่ออื่นๆของเครื่องยา ได้จากเหง้าแห้ง ชื่อพืชที่ให้เครื่องยาโกฐเขมา ชื่ออื่น(ของพืชที่ให้เครื่องยา)โกฐหอม, ซังตุ๊ก, ชางจู๋ ชื่อวิทยาศาสตร์Atractylodes lancea (Thunb.) DC. ชื่อพ้องAcarna chinensis Bunge, Atractylis chinensis (Bunge) DC., Atractylis erosodentata (Koidz.) Arènes, Atractylis lancea Thunb., Atractylis lyrata (Siebold & Zucc.) Hand.-Mazz., Atractylis separata L.H.Bailey, Atractylodes chinensis (Bunge) Koidz., Atractylodes er...

แฝกหอม
แฝกหอม ชื่อเครื่องยาแฝกหอม ชื่ออื่นๆของเครื่องยาหญ้าแฝก ได้จากราก ชื่อพืชที่ให้เครื่องยาแฝกหอม ชื่ออื่น(ของพืชที่ให้เครื่องยา)หญ้าแฝกหอม แกงหอม แคมหอม ชื่อวิทยาศาสตร์Vetiveria zizanioides (L.) Nash ชื่อพ้องAnatherum muricatum (Retz.) P.Beauv., Anatherum zizanioides (L.) Hitchc. & Chase Andropogon muricatum Retz., Andropogon muricatus Retz., Andropogon zizanioides (L.) Urb., Chamaeraphis muricata (Retz.) Merr., Chrysopogon zizanioides (L.) Roberty, Holcus zizanio...

131

สมอดีงู
สมอดีงู ชื่อเครื่องยาสมอดีงู ชื่ออื่นๆของเครื่องยา ได้จากผล ชื่อพืชที่ให้เครื่องยาสมอดีงู ชื่ออื่น(ของพืชที่ให้เครื่องยา)สมอเหลี่ยม สมอหมึก ชื่อวิทยาศาสตร์Terminalia citrina Roxb. ชื่อพ้อง ชื่อวงศ์Combretaceae ลักษณะภายนอกของเครื่องยา: ผลรูปกระสวยกลม หัวท้ายแหลม ผลสดสีแดงเข้ม ขนาดเล็กเรียว ผลแห้งสีดำเข้ม ผลมีรสขมฝาด เครื่องยา สมอดีงู เครื่องยา สมอดีงู...

195

มะนาว
มะนาว ชื่อเครื่องยามะนาว ชื่ออื่นๆของเครื่องยา ได้จากใบ ชื่อพืชที่ให้เครื่องยามะนาว ชื่ออื่น(ของพืชที่ให้เครื่องยา)ส้มมะนาว(ภาคกลาง) ส้มนาว(ภาคใต้) โกรยซะม้า(เขมร-สุรินทร์) หมากฟ้า(ไทยใหญ่-แม่ฮ่องสอน) ชื่อวิทยาศาสตร์Citrus aurantiifolia (Christm.) Swingle ชื่อพ้องCitrus × acida Pers., C. × davaoensis (Wester) Yu.Tanaka, C. depressa var. voangasay Bory, C. × excelsa Wester, C. hystrix subsp. acida Engl., C. × javanica Blume, C. × lima Macfad., C. × limettioides Yu....

139

สีเสียดไทย
สีเสียดไทย ชื่อเครื่องยาสีเสียดไทย ชื่ออื่นๆของเครื่องยาสีเสียดเหนือ สีเสียดลาว ได้จากสารที่ได้จากการนำเนื้อไม้ไปต้ม ชื่อพืชที่ให้เครื่องยา ชื่ออื่น(ของพืชที่ให้เครื่องยา) ขี้เสียด (เหนือ) สะเจ (ฉาน แม่ฮ่องสอน) สีเสียดแก่น (ราชบุรี) สีเสียดเหนือ (กลาง) สีเสียดเหลือง (เชียงใหม่) สีเสียดหลวง สีเสียดลาว ชื่อวิทยาศาสตร์Acacia catechu (L.f.) Willd ชื่อพ้องAcacia catechuoides (Roxb.) Benth., Acacia sundra (Roxb.) Bedd., Acacia wallichiana DC., Mimosa catechu L.f., Mimosa c...